Rijk van Nijmegen

Pand kraken? Dit zijn de regels!

De krakers en/of sympathisanten zaten maandag voor het gekraakte pand
De krakers en/of sympathisanten zaten maandag voor het gekraakte pand © RN7
NIJMEGEN - De politie heeft zowel zaterdag 22 oktober als maandag 24 oktober in Nijmegen het pand van voormalig café Extase in de Grotestraat ontruimd, omdat er krakers zaten. Kraken is wettelijk gezien verboden, maar de regels zijn niet altijd even duidelijk.
RN7 sprak met één van de krakers. We noemen hem ‘Joris’, aangezien hij anoniem wil blijven. Joris is onderdeel van de krakersgroep Nijmeegs Jantien. Voorafgaand aan de kraak, heeft de groep maandenlang ‘huiswerk’ gedaan. Zo hebben ze onderzocht hoe lang het pand al leeg staat en of er ter plaatse een bestemmingsplan geldt.

Twitteraccount

Donderdag 20 oktober is de groep, aantal leden niet duidelijk, voor het eerst gaan kraken in het voormalige café. Eenmaal binnen, hebben ze een Twitteraccount aangemaakt. Het account wil Joris niet prijsgeven. Twee dagen lang heeft Nijmeegs Jantien allerlei huishoudelijke dingen gedaan, zoals eten, naar de wc gaan en het inrichten van ‘hun nieuwe woning.’ Daar heeft de krakersgroep beelden van gemaakt en vervolgens op Twitter gepost, zodat ze eventueel in de rechtbank kunnen aantonen dat ze er een aantal dagen hebben geleefd.
Na enige tijd heeft Nijmeegs Jantien zelf de politie gebeld om de kraak aan te kondigen. Dat is gebruikelijk om te doen, want zo krijgt de kraker een beter idee van wanneer de politie langskomt. Uiteindelijk heeft de politie het pand ontruimd.

Heterdaadsituatie

Joris is van mening dat de politie niet zomaar binnen had mogen vallen, omdat er sprake was van zogenoemde ‘huisvrede’. De politie laat echter in een reactie weten dat de inval wel degelijk mogelijk was. “Zaterdagmiddag ontvingen wij de melding dat een aantal personen hun intrek had genomen in het pand aan de Grotestraat in Nijmegen. Uit informatie bleek dat het pand diezelfde dag gekraakt zou zijn. In dat geval is er sprake van een 'heterdaadsituatie' en kan de politie de actie van de krakers beëindigen. De politie heeft daarover contact gezocht met het Openbaar Ministerie. De agenten hebben ter plaatse aan de krakers verzocht hen binnen te laten. Toen hierop geen gehoor is gegeven, is de deur geforceerd."
Zaterdagavond heeft Nijmeegs Jantien opnieuw in hetzelfde pand een kraak gepleegd. Ook toen hebben ze weer beelden van huishoudelijke taferelen gemaakt, op Twitter gezet en later de politie gebeld. Maandagmiddag is de politie voor de tweede keer het pand binnengevallen. Anders dan de vorige keer zaten er dit keer geen mensen in het pand maar juist voor het pand. De meeste aanwezigen waren sympathisanten van de groep, die in de gaten hielden of de politie geen strafbare dingen aan het doen was.

Wat zijn de regels?

Kraken is wettelijk gezien verboden. Volgens advocaat Timo IJsenbrandt maken de krakers inbreuk op het eigendomsrecht van de eigenaar. Je mag dus niet zomaar in een pand verblijven dat van een ander is.
Pas in 2010 is kraken ook strafbaar gesteld: dit kan gestraft worden met een gevangenisstraf van ten hoogste een jaar of een geldboete. Doordat het strafbaar is, kan de politie ook optreden. Vóór 1 oktober 2010 was kraken niet strafbaar en kon een eigenaar geen aangifte doen bij de politie.

Huisrecht

De krakers van café Extase beroepen zich op het ‘huisrecht’, dat het recht is om ergens te wonen, maar dat is het niet. Het bood krakers voorheen alleen de mogelijkheid om in geval van een dreigende ontruiming deze eerst door een rechter te laten toetsen.
Op 1 juli 2022 is de Wet handhaving kraakverbod in werking getreden. Door deze wet kan er nu sneller ontruimd worden: de rechter-commissaris kan nu, na een hoorzitting waarop de krakers worden gehoord, direct een machtiging tot ontruiming afgeven.
Vóór de nieuwe wet moest er namelijk eerst een aankondiging van de ontruiming worden afgegeven. Hierna konden de krakers een kort geding startten. Die procedure kostte heel veel tijd. De nieuwe wet maakt dat ontruimen nu veel sneller kan.

Rol van de gemeente

De lokale politieke partijen zijn verdeeld over de ontruimingsactie van de politie. "Een kraakpand ontruimen in tijden van woningnood: het is de wereld op zijn kop", schreef GroenLinks Nijmegen onlangs op Twitter. VVD Nijmegen vindt dat weer een 'bijzonder standpunt' van GroenLinks.
De gemeente laat weten niks tegen de krakers te kunnen doen, “omdat de gemeente hier geen actieve rol in speelt’, zo laat een woordvoerder weten.

“De focus ligt duidelijk niet bij de echte mensen"

Ondanks dat kraken verboden is, weerhield dat Nijmeegs Jantien niet om het voormalige café te kraken. “Ik ben op dit moment aan het studeren, dus een gevangenisstraf zou mij niet goed uitkomen", zegt Joris, die net als de rest van de groep, geraakt wordt door de woningnood.
"Ik kan het gewoon heel moeilijk aanzien dat er vrienden van mij zijn die geen huis hebben. Ik kan zelf amper rondkomen. Overal op mij heen zie ik mensen die hun hoofd boven water proberen te houden. Er zijn mensen van mijn leeftijd die niet de verwarming aan kunnen zetten, omdat ze het niet kunnen betalen. Ondertussen gaan alle kosten naar energiebedrijven en worden huisjesmelkers beschermd. Dat zijn mensen die al geld hebben. De focus ligt duidelijk niet bij de echte mensen. Dat doet me gewoon heel veel pijn", vertelt Joris.

Bestemmingsplan voormalig café Extase

Grolsch is de pandeigenaar en is niet te spreken over de acties van de krakers. “Wij gaan ervanuit dat iedereen respecteert dat dat pand van ons is”, zegt Jaap Hulshof van Grolsch. Volgens Hulshof zijn er op dit moment gesprekken gaande met een mogelijke nieuwe huurder.
Een andere medewerker van Grolsch, Marnix Geerts, vertelt er wat meer over. “Dit is een bedrijfspand met horecabestemming en staat te huur. De vorige eigenaar is vanwege privé-omstandigheden gestopt en begin 2020 hebben wij de sleutel terugontvangen en de resterende inventaris overgenomen. Diverse partijen hebben interesse getoond, helaas is de horeca gehinderd geweest door corona tot en met februari dit jaar en was er niemand die wilde beginnen. De partijen waar wij mee spreken, willen flink investeren en dat vraagt om aanpassingen die vallen binnen de bevoegdheid van de Gemeente en Monumenten. Dat vraagt om tijd en inspanning en dus is er nog geen invulling op dit moment.”

"Klinkt niet helemaal eerlijk"

Joris gelooft dit verhaal niet. “Als het al meer dan twee jaar leegstaat en niemand wil het pand hebben… Dan wordt het in een weekend gekraakt en dan zijn er opeens meerdere potentiële kopers. Klinkt dus niet helemaal eerlijk.”
Of Nijmeegs Jantien binnenkort het voormalige café opnieuw gaat kraken, is nog onduidelijk. Wel laat de groep weten dat er in de toekomst meer krakersacties in Nijmegen zullen volgen.