De ontluikende lente op het Moas-Wetteringpad
ALPHEN - Het Moas-Wetteringpad loopt door het buitengebied van Alphen aan de Maas. Dit gebied staat bekend om de fruitboomgaarden maar ook om het water die dit plaatsje omringt. Vandaag loopt presentator Klaas Drupsteen dit 12 kilometer lange Klompenpad.
De start van dit pad bevindt zich bij het oude sint Lambertus kerk van Alphen aan de Maas. Onder deze kerk zit nog een kerk die veel ouder is en Klaas mag daar een kijkje nemen. Eens per jaar opent de Kerk zijn ondergrondse deuren voor de nieuwsgierige bezoeker.
De R.K. kerk in Alphen is een van de oudste van Nederland. De toren met tufsteen laat haar romaanse oorsprong zien. Bij de restauratie van de huidige kerk in de jaren ’30 werden onder het schip de overblijfselen van een veel oudere kerk, wellicht 10e-eeuws, ontdekt. De ingang van deze kerk is te zien onder het rooster aan de voorzijde van de toren. Waarom het vloeroppervlak van de latere kerk twee meter verhoogd is, is onbekend. Misschien had men toen ook al te maken met een stijging van het water en daling van de bodem. De westgevel van deze oudere kerk is bewaard tegen de toren.
Zodra je het dorpje uitloopt kom je langs een van de oudste dijkmagazijnen van Nederland. In 1863 werd het gebouwd om zandzakken en andere benodigdheden op slaan om een dreigende dijkdoorbraak te voorkomen. Ook konden mensen hier schuilen bij nood. De ringen aan de zijkant van het gebouw waren er om vee aan vast te zetten. Vanaf het Dijkmagazijn gaat het pad verder de uiterwaarden van de Maas in.
Wanneer je de uiterwaarden uitloopt kom je door het buitengebied van Alphen waarbij de huizen een bijzondere geschiedenis hebben.
In Alphen aan de Maas vond in 1926 een watersnood plaats. Na deze watersnood zijn langs verschillende ‘stegen’ vervangende woningen voor zeventig verwoeste huizen gebouwd. De langs de dijk verwoeste huizen mochten daar niet worden herbouwd. Deze ‘watersnoodwoningen’ zijn nog altijd terug te vinden langs de Sluisweg (vroeger Sluissteeg), Lindenlaan (vroeger Broeksteeg), Elsweg (‘t Steegske) en de Wamelseweg (Breede steeg).
Klaas laat de watersnoodwoningen aan de Elsweg achter zich en gaat linksaf de boomgaard in.
In april staan aan weerszijden van de wetering de appel- en perenbomen in bloei. Het wit van de perenbloesem, bij de appel wit met roze randje. De aanwezigheid van water in wetering en sloten is enerzijds een voordeel. Droogte en late nachtvorst kunnen bestreden worden door besproeiing. Anderzijds vragen de appelen perenbomen een lager grondwaterpeil dan weilanden en akkerland. Daarvoor wordt met windmolentjes of mechanische pompen water geloosd op de wetering.
Vanaf de Maasdijk tot voorbij de Alphense wetering staan veel fruitboomgaarden. Dat heeft te maken met de lichtere rivierklei, die we hier achter de stroomrug vinden. Richting de Bering en Grote Wetering werd een fijnere korrel afgezet: de komgronden. Op deze zwaardere rivierklei vindt men geen boomgaarden. De hoogstammen maakten in de jaren ‘60/’70 plaats voor minder arbeidsintensieve laagstammen. Geen gesjouw meer met ladders bij snoei en pluk. Gebleven is de inzet van bijenkasten bij de bestuiving. Voor de bestuiving staan er ook sierappels. Het gras houden de kwekers langer dan vroeger om de natuurlijke vijanden (als sluipwespen en lieveheersbeestjes) van insecten die bloesem en fruit belagen meer kans te geven. Nestkasten zijn er voor de torenvalk, die de muizenpopulatie binnen de perken houdt.
Dit Klompenpad loopt over 12 boerenerven. Vaak is dit privéterrein. Er wordt nauw samengewerkt met boeren en grondeigenaren die recreatief medegebruik toestaan. Zonder hun toestemming waren er niet zoveel Klompenpaden.
De route loopt even verderop over de Doorbraakdijk. Nu zijn hier de afgelopen honderden jaren bijna alle dijken wel een keer doorbroken. Omdat de Maas een hele bochtige rivier was en een rivier is die gevoed wordt door regen, waren overstromingen heel normaal. Zelfs Napoleon boog zich erover, maar het duurde tot de jaren '30 van de vorige eeuw dat er een structurele oplossing kwam. Er werden stuwen aangelegd, zoals hier in Alphen en de loop van de rivier werd aangepast door een aantal bochten eruit te halen. Sindsdien zijn er geen grote overstromingen meer geweest in Alphen aan de Maas, al scheelde het in 1995 niet veel.
Na de overstroming in 1926 werd in de jaren ’30 gestart met de Maaskanalisatie, waarbij stuwen in de Maas werden aangelegd om het waterpeil beter te beheersen en ook in de zomer scheepvaart mogelijk te maken. Om bij hoog water een snellere afvoer van regenwater mogelijk te maken werden talrijke Maasmeanders afgesneden. De stuw tussen Alphen en Lith is gebouwd in een bouwput in de uiterwaarden bij Lith. Daarna werd de loop van de rivier verlegd naar de nieuwgebouwde stuw. De stuw bij Lith is de laatste voor de rivier de zee bereikt.
Voorbij de Doorbraakdijk staat de imposante waterkrachtcentrale van Alphen In 1985 is aan de Alphense zijde van de stuw een waterkrachtcentrale gebouwd. Er zitten 4 turbines in, die jaarlijks voor een productie zorgen voldoende om 20.000 huishoudens van stroom te voorzien. Voor de waterkrachtcentrale liggen vistrappen. Het is een kunstmatige beek met daarin trappen (bekken), hoogteverschil per bekken is 20 cm. Vissen kunnen ook onder de tussenschotten door. De vistrappen zijn aangelegd om een betere vismigratie te bevorderen van onder andere de paling. De jonge paling of aaltjes zijn geen sterke zwemmers en gaan meer langs de oevers en door de begroeiing. Ook zalm, zee- en regenboogforel en zee- en rivierprik passeren de vistrap.
Verderop eindigt het Klompenpad weer vlakbij de oude kerk. En mocht je nou zin hebben in een lekkere appeltaart of gewoon een kopje koffie. 'Bij van alles n bietje' vind je zelfgemaakte taart en gezellige bediening voor een welverdiend genietmomentje voor de innerlijke mens.
Wil je de aflevering over het Moas-Weteringpad zien in Klaas op Klompen? Kijk hier
Moas Wetteringpad, het klompenpad in Alphen aan de Maas
