'Een massaramp in mijn dorp en ik wist er niets van'

Wat volgt is een persoonlijke zoektocht naar voorouders die huis en haard verlaten, hopend op een beter leven in Amerika. "Het gevoel dat mijn familie en de familie van zoveel andere Achterhoekers iets heel ergs is overkomen. Een massaramp en bijna niemand die het er nog over heeft."

Nadat Joske thuis komt van haar avondwandeling, klapt ze meteen haar laptop open en begint met haar zoektocht. Op het monument op de oude begraafplaats in Winterswijk zag ze de bekende achternamen uit haar eigen familie zoals Oonk en Roordink. "Ik dacht: ik woon mijn hele leven in Winterswijk, hoezo weet ik dit niet? Niet van school, niet van mijn ouders. En was hier ook familie van mij bij?"

Joske kan niet stoppen met zoeken. Soms wordt ze middenin de nacht wakker en gaat ze verder met haar zoektocht. Ze moet het weten. Is er nog iets over van het schip? Is het wrak ooit gevonden? En de lijst met vragen wordt alsmaar langer. Het idee van een podcast over de Ramp van de Phoenix ontstaat als Joske de oproep ziet van hoofdredacteur Sandrina Hadderingh voor ideeën voor podcasts. "Toen wist ik: dit ga ik doen."

Van de 250 tot 300 opvarenden komen 154 Nederlandse migranten om, onder wie 94 kinderen. Van de 43 overlevenden komen tien passagiers uit Winterswijk. Joske legt contact met stamboomonderzoekster Mary Risseeuw uit Wisconsin. "Uiteindelijk blijkt dat ik afstam van zes van de tien Winterswijkers die de ramp hebben overleefd. Via Mary kom ik in contact met Mark Hesselink. De oma van zijn opa zat op de boot. We delen dezelfde stamvader: Teunis Oonk.

Het idee dat familie van Joske betrokken is bij de ramp, laat haar hart sneller kloppen. Joske begint zich tijdens haar research af te vragen of die opwinding eigenlijk wel normaal is. "Ik heb contact gezocht met een psycholoog en weet nu hoe dit heet: morbide nieuwsgierigheid. Er is onderzoek gedaan naar dit fenomeen. Het heeft te maken met het beloningssyteem in je hoofd. Dat gevoel dat je hebt als je iets goed doet. Of als je informatie vindt, die behulpzaam kan zijn voor het geval dat je zelf ooit in zo'n situatie terecht komt. En dat gevoel is onbewust verslavend. Ik ben dus toch normaal, haha!"

De zoektocht brengt Joske naar Wisconsin (VS) waar ze ook het meer opgaat, waar de Phoenix, met de haven in zicht in brand vloog en zonk. Ze loopt op een begraafplaats waar ze opnieuw die bekende Achterhoekse achternamen ziet. "Er is mais, glooiende weilanden, net als in Woold waar ik ben opgegroeid. De gezichten van de mensen daar ogen zo vertrouwd. Als ze in Winterswijk zouden lopen, zouden ze niet opvallen. Ik voel me meteen heel erg thuis in Wisconsin."

In Wisconsin gaat Joske Lake Michigan op met scheepswrakonderzoeker (shipwreck hunter) Steve Radovan en een paar duikers. De boomstam op de plek waar ooit de Phoenix zonk, blijkt toch geen boomstam te zijn, maar de schoorsteen van het stoomschip.

"Terwijl de duikers naar de bodem afdaalden, zat ik te wachten op de boot. Dat duurde heel lang. De duikers kwamen euforisch boven. Als ik de beelden zie die de duikers hebben gemaakt, moet ik huilen. Eindelijk fysiek bewijs van die ramp waar ik een persoonlijke link mee heb. Een ramp als de Titanic. Ook op de Phoenix waren maar twee reddingsboten en dat was veel te weinig voor de ruim 200 opvarenden. En bijna niemand weet van dit verhaal."

Beluister de afleveringen van de vijfdelige podcastserie De Ramp met de Phoenix (ook te beluisteren via Spotify, Google podcasts en Apple podcasts.)

De documentaire is op dinsdag 22 en 29 november te zien bij Omroep Gelderland op televisie en hieronder.

[lees ook:https://www.gld.nl/phoenix]