Rijk van Nijmegen

Hunted-jager legt uit: zo jaag je op voortvluchtigen

De ontsnapte tbs'ers Luciano Dijkman en Sherwin Windster. © Omroep Gelderland
NIJMEGEN - Drie dagen na hun ontsnapping, zijn tbs’ers Luciano Dijkman en Sherwin Windster nog altijd niet gevonden. Hoe kan het dat deze ‘vuurwapengevaarlijke’ mannen niet zijn getraceerd? En wat kan de politie doen om hun schuilplaats te achterhalen? We vragen het aan Sander Schaepman, vooral bekend als teamleider van het tv-programma Hunted.
Voor wie Hunted niet kent: in het programma slaan burgers op de vlucht om drie weken uit handen te blijven van een speciale opsporingsdienst. Schaepman en zijn team vragen camerabeelden op uit het hele land, tappen telefoons af en sturen stille sms’jes, alles om de voortvluchtigen zo snel mogelijk te pakken.
‘In het echt’ gaat dat niet anders, vertelt Schaepman, die 25 jaar als politiecommissaris werkte en als hoofd van rechercheafdelingen betrokken was bij opsporingen en observaties. Hij volgt de zaak rond de ontsnapte tbs’ers uit de Nijmeegse Pompekliniek dan ook op de voet. “Ik ben nieuwsgierig in welke mate we met de huidige stand van de techniek in staat zijn om ze snel weer te vinden.”

Telefoongesprekken afluisteren

De focus van de politie ligt volgens hem op de ‘periferie’ rond de verdachten. Dat betekent dat mensen uit hun directe omgeving worden gecontroleerd en in de gaten worden gehouden. Bijvoorbeeld door hun telefoongesprekken af te luisteren.
“Wat dat betreft is de wetgeving de laatste 20 jaar veranderd. Vroeger kon je alleen verdachten tappen, nu ook betrokkenen. Het kan zomaar zijn dat je onder de tap zit, omdat je op de sportvereniging komt waar iemand uit de directe omgeving van de voortvluchtige ook regelmatig komt”, vertelt Schaepman. “Het gaat er dan niet om of jij strafbare feiten pleegt, maar wij willen die vent hebben. We hebben misschien aan één woordje genoeg om op het goede spoor te komen.”

Druk opvoeren

Het grote verschil tussen het deels geënsceneerde Hunted en de werkelijkheid is volgens Schaepman de geestestoestand van de voortvluchtigen. “Als je samen met een collega besluit mee te doen aan het programma, heb je niks te verbergen. Dan probeer je voor de lol uit onze handen te blijven. Maar als je gewend bent in dat wereldje te zitten, heb je een andere alertheid. En in dit geval van een georganiseerde ontsnapping, hebben ze er misschien al maanden over kunnen nadenken. Dan heb je een andere state of mind, zoals we in goed Nederlands zeggen.”
Als de druk groter is, maak je sneller fouten
Sander Schaepman, teamleider van Hunted
Door hun namen bekend te maken en foto’s te verspreiden, probeert de politie daar volgens Schaepman invloed op uit te oefenen. “De heren realiseren zich daardoor dat er hard naar ze wordt gezocht. En voor iedereen geldt: als de druk groter is, maak je sneller fouten. Als je weet dat er naar je wordt gezocht, kun je al in paniek raken als een auto wat langer bij je in de buurt stil staat. Op dat moment gaan mensen rare dingen doen.”
Sander Schaepman heeft sinds 2008 een eigen bureau als expert op het gebied van veiligheid. © Hunted
De pakkans is volgens de oud-commissaris nu ook groter, omdat mensen in het netwerk van Dijkman en Windster zijn gealarmeerd. “Criminelen hebben niet alleen vrienden. Mensen die ogenschijnlijk dicht bij ze staan, kunnen zich nu misschien toch melden.” En dan heb je ook nog de gewone burgers die dankzij de namen en foto’s meekijken met de politie.

In het buitenland?

Tbs-advocaat Jan Jesse Lieftink verwacht dat het duo naar het buitenland is gevlucht, zei hij vrijdag in De Week van Gelderland. Volgens Schaepman maakt dat voor FastNL, het speciale opsporingsteam van de politie, niets uit. “Of ze nou in Jipsingboertange in Groningen zijn of op de Bahama’s, aan de hand van de periferie en digitale sporen proberen ze hen op te sporen.
Daar werken ze ook internationaal voor samen, zeker binnen de EU is dat goed geregeld. Het kan zomaar zijn dat ze een signaal krijgen dat ze op het vliegveld in Spanje zijn gezien. Daar hoef je dan niet zelf fysiek heen, maar dan zoek je contact met de autoriteiten van het betreffende land.”

In één keer op het goede spoor

Het is volgens Schaepman niet zo dat de pakkans kleiner wordt, naarmate het duo langer voortvluchtig is. “Bij verdwijningen is dat wel zo, maar in dit geval kan de wereld er binnen een paar minuten totaal anders uitzien. Dan kan iemand bellen dat ze bij een restaurant zijn gezien. Dan kijk je daar naar camerabeelden of welke telefoons bewust zijn uitgezet, ook dat is te achterhalen. Zo kun je zomaar in een keer op het goede spoor komen.”
Bij de zoektocht naar voortvluchtigen draait het volgens hem om ‘het moment van een teken van leven tot aan nu, zo kort mogelijk te maken’. “Als je die tijd terugbrengt tot dezelfde minuut, heb je ze te pakken.”
In De Week van Gelderland stonden tbs-advocaat Jan Jesse Lieftink en De Gelderlander-verslaggever Harm Graat stil bij de zaak:
Zie ook: