Stedendriehoek

Vreemde 'slimme' kastjes jagen Apeldoorn op de kast

In Apeldoorn zijn 500 netwerkkastjes van RadioLED aan lantaarnpalen bevestigd. © Omroep Gelderland
APELDOORN - Er is onrust in Apeldoorn om vijfhonderd kleine witte kastjes die aan lantaarnpalen in de stad zijn opgehangen. De zogenoemde multipoints vormen samen een digitaal netwerk. De gemeente gaf toestemming aan een Oostenrijks bedrijf om ze te plaatsen. Inwoners zijn een petitie gestart om het nieuwe communicatienetwerk een halt toe te roepen.
Het netwerk van slimme kastjes kan door verschillende bedrijven en organisaties worden gebruikt. Denk bijvoorbeeld aan een app waarmee je een parkeerplek kunt reserveren in de stad. Ook kunnen Apeldoorners via het netwerk gratis gebruik maken van WiFi. Het past allemaal bij de wens van de gemeente Apeldoorn om zich te profileren als Smart City. Daarom kreeg het Oostenrijkse bedrijf RadioLED toestemming voor het gebruik van lantaarnpalen.
Hoewel de multipoints al een paar maanden geleden zijn opgehangen, neemt de onrust steeds meer toe. Bezorgde Apeldoorners vragen zich af of de kastjes niet te veel straling afgeven en of privacy wel is gewaarborgd.

Petitie

“We proberen al bijna twee jaar antwoorden te krijgen. Dat lukt niet, of halfbakken”, aldus Sissi Wigbers, die geen andere mogelijkheid zag dan een petitie te starten. Die is bijna 1800 keer ondertekend.
Ook in de Apeldoornse politiek zijn er vragen. Die richten zich vooral op RadioLED, dat bijna 18 miljoen euro investeert. "Wat is het verdienmodel daarachter?”, wil Antoon Huigens van GemeenteBelangen weten. “Heeft het te maken met het monitoren van bewegingen? En wat is het effect op onze gezondheid?”
De gemeente Apeldoorn gaf toestemming om de lantaarnpalen te gebruiken © Omroep Gelderland

Onduidelijke communicatie

Lilian Haak van WijApeldoorn onderschrijft de angst van straling niet, maar spreekt wel van onduidelijke communicatie. “Mensen krijgen een wit kastje voor de deur en hebben geen idee wat het is. We krijgen hele onduidelijke info. Dit lijkt wel een cursus: hoe organiseer ik m'n eigen weerstand.”
Dat de communicatie beter had gekund, erkent wethouder Wim Willems. Maar hij zegt daarbij dat de verantwoordelijkheid ligt bij de ondernemer. “Als overheid kunnen we hier weinig aan doen. We hebben de directeur van RadioLED recent gevraagd hier extra aandacht aan te besteden.”

Vraag en antwoord

RadioLED laat weten bezig te zijn met een 'vraag en antwoord'-pagina op de website. “Wij zijn geen nieuw telecombedrijf, en we gaan geen marketing doen zoals een telecombedrijf. Dus de communicatie met de consument zal beperkt zijn”, aldus Gregory Engelbrecht van RadioLED.
Volgens RadioLED geven de kastjes nauwelijks straling af © Omroep Gelderland

Persoonlijke informatie

Hoewel het communicatienetwerk nog niet operationeel is, wil Engelbrecht de Apeldoorners alvast geruststellen. Ja, de kastjes verzamelen data. Maar dat gebeurt pas als je via het netwerk gebruik maakt van een dienst, zoals een app. Dan geef jij expliciet toestemming voor het verzamelen van data. En die geef je niet aan RadioLED, maar aan de app die je gebruikt. Jij tekent als eindgebruiker dan een contract met de app-leverancier over de data waarover die app kan beschikken.”
RadioLED registreert vervolgens wanneer je zo'n app of andere toepassing gebruikt. Het bedrijf is daartoe verplicht, vertelt Engelbrecht. “Er zijn enkele gegevens die wij moeten registreren. Wettelijk moeten wij altijd weten wie zich op het netwerk aansluit.”
Zorgen over straling hoeven Apeldoorners zich volgens Engelbrecht niet te maken, want dat zou reuze meevallen. “De straling van je telefoon is vele malen erger.”

Terugverdienen

Naar verwachting gaat het netwerk van RadioLED nog voor het tweede kwartaal 'de lucht in'. Er zijn al partijen die interesse hebben getoond. “Denk aan sensoren voor het meten van temperatuur en klimaat, of parkeertoepassingen.” Het Oostenrijkse bedrijf denkt de miljoeneninvestering binnen tien jaar terug te verdienen. Dat is de looptijd van het contract met de gemeente. Als de vraag groeit, kan het aantal kastjes nog worden uitgebreid.
Woordvoerder Arnoud van der Steen van de gemeente Apeldoorn zegt dat de kastjes een variant zijn op de grote 4G- en 5G-masten. “Die masten kun je niet ophangen in een lantaarnpaal.” In feite gaat het hier om digitale infrastructuur die verder aan de markt wordt overgelaten. “Staatssecretaris Keijzer bepaalde in 2018 dat er in 2023 een dekking van ongeveer 98 procent moet zijn en dit initiatief valt daaronder. Het is aan RadioLED om partijen te vinden die van de kastjes gebruik maken”, zegt Van der Steen. De garantie dat de privacy van Apeldoorners niet in het geding is, ligt niet bij de gemeente. Van der Steen: “Wie gebruik wil maken van bijvoorbeeld, Google en Facebook geeft die bedrijven toestemming zijn of haar gegevens te gebruiken. Zo werkt dat straks ook met partijen die van de kastjes van RadioLED gebruik willen maken.” Die commerciële partijen moeten zich uiteraard wel houden aan privacyregels, meldt de woordvoerder van Apeldoorn. De Autoriteit Persoonsgegevens houdt daar toezicht op, maar kan volgens een woordvoerder niet reageren op de onrust. “Dat doen we alleen als er klachten over privacy zijn geuit en daar onderzoek naar hebben gedaan.”