'Het was net geen tornado', microburst blijkt veroorzaker van stormschade

Het noodweer trof vrijdag voornamelijk de regio van Tiel, waar onder meer een dak van een flatgebouw waaide en een portaalkraan instortte. En in Oldebroek waaiden vier hoogspanningsmasten van 16.000 kilo per stuk om.

Janssen onderzoekt hoe het kan dat het noodweer zoveel schade kon aanrichten. “Het is eigenlijk een enorme vracht aan koude lucht, dat door neerslag uit zo'n bui naar beneden wordt genomen. Als die zich op de grond stort, kan het maar twee kanten op: naar links of naar rechts. Dat is ontzettend turbulent.”

Zo'n valwind bestaat volgens de weerman uit verschillende gradaties. “Je hebt ook nog iets wat we in de meteorologie een microburst noemen. Dat is eigenlijk een valwind binnen een valwind. Die is meestal net nog een stuk krachtiger is.”

Een valwind ontstaat volgens Janssen uit een zogenaamde supercell, het zwaarste onweer dat mogelijk is. “In het meest extreme geval kan een supercell een tornado produceren. Dat is in Nederland afgelopen vrijdag niet gebeurd, als scheelde het niet veel, moet ik zeggen.”

In Tiel en Oosterwolde was sprake van een microburst, zegt Janssen. Hetzelfde geldt voor Leersum, waar onder meer duizenden bomen sneuvelden. Het schadespoor is daar iets meer dan een kilometer breed en een aantal kilometer lang. “Omdat de bui in korte tijd een aanzienlijke afstand weet af te leggen, is de schade meestal toch enorm.”

De bui die Tiel trof, ontstond ter hoogte van Eindhoven. Ter hoogte van Volkel is die in tweeën gesplitst, zegt Janssen. “Het deel dat rechtsaf ging, stierf af. Het deel dat linksaf ging, trok over Tiel en Leersum heen. De radarbeelden laten zien dat het schadespoor bij Tiel begonnen is. Daarop is mooi te zien dat de koude lucht op de grond stort en als het ware uitspreidt. De radar van Herwijnen staat toevallig dichtbij, vandaar dat het goed zichtbaar was.”

De microburst was tussen Tiel en Leersum op het hoogtepunt. “Gelukkig was dat in de Betuwe, daar staan iets minder huizen en bomen om schade aan te richten.” Dezelfde bui zorgde volgens de weerman ook voor hagelstenen van drie tot vier centimeter richting Amersfoort en Almere.

Voorzitter Gerard van den Anker van de Nederlandse Fruittelers Organisatie (NFO) noemt de schade voor fruittelers in de omgeving van Tiel 'zeer heftig en schokkend'. "Weer een uitwas van het grillige veranderende klimaat met steeds meer extremen. Schade aan gewas, kappen en ook gebouwen en koelhuizen. Voor zover we kunnen zien gaat het om verzekerbare schades."

NFO biedt gedupeerde leden bij de afwikkeling van de schade graag de helpende hand.

De bui die uiteindelijk Oosterwolde trof, splitste net ten noorden van Arnhem in tweeën. Het andere deel ging richting Drenthe, waar hagelstenen van vijf tot zes centimeter zijn waargenomen. “Vlak bij Stadskanaal kwam het ook bijna tot een tornado. Dus daar zijn ze ook behoorlijk goed weggekomen, afgezien van de hagel- en windschade.”